Studententeams bewijzen: in de woningbouw zijn de mogelijkheden eindeloos

De Nederlandse bouwsector zit met de handen in het haar. Om de woningcrisis het hoofd te bieden moeten er voor 2030 een miljoen nieuwe huizen gerealiseerd worden. En dat ook nog eens op een duurzame manier. Gelukkig kan de woningbouw afkijken bij studenten, die in teams verspreid over het hele land werken aan de meest baanbrekende oplossingen. “Door trial and error kwamen we erachter dat duurzaam helemaal niet duur hoeft te zijn”, zegt oud-student Antoine Post van Integer Technologies.

Over deze serie

Samen met 4TU.Built Environment werken we bij Innovation Origins aan een serie artikelen over innovatie in de bouw. We verkennen en beantwoorden de meest interessante en urgente vragen rondom belangrijke bouwthema’s. De samenwerking tussen de vier technische universiteiten in Nederland en alle partners speelt hierbij een belangrijke rol. 

Of het nou gaat om de keuze van bouwmaterialen of om digitale oplossingen; de bouwsector staat niet bekend als de meest innovatieve sector van Nederland. Toch moeten er in rap tempo woningen gerealiseerd worden, op een duurzame en kosteneffectieve manier. Er is dus werk aan de winkel. Studententeams van de vier technische universiteiten in Nederland (TU Delft, TU Eindhoven, de Universiteit Twente, en de Wageningen Universiteit) laten zien wat er allemaal mogelijk is.

Emissievrij klimaatsysteem

“Aan de bouwkundige kant is veel winst te behalen, maar zeker ook als het gaat om de aansturing en voorziening van duurzame energie”, steekt Post van wal. Samen met oud-medestudenten richtte hij daarom Integer Technologies op, voortgekomen uit team CASA van TU Eindhoven. De start-up ontwikkelt een platform voor emissievrije climate control. Het team sloot een mini-appartementencomplex aan op de installatie. Ook Post zelf is een van de bewoners. “Nu willen we de woningmarkt veroveren.”

De installatie werkt als volgt: de energie, opgewekt met zonnepanelen op het dak van een woning, wordt gebruikt om warmtepompen mee aan te sturen. Die staan in de zomer aan en verwarmen een grote watertank tot 75 graden. De energie kan in de winter gebruikt worden, want de tank blijft de hele winter warm. En in de zomer zorgt het systeem juist voor verkoeling. Een groot bijkomend voordeel: met het slimme energiesysteem is een bewoner aan energiekosten niet meer dan vijftien euro per maand kwijt. “Mensen reageren vaak verbaasd als ze dat horen. Wij laten zien dat een duurzame oplossing helemaal niet duur hoeft te zijn.”

Ook de eenvoudige bediening van het systeem is een pluspunt, ook al lijkt het allemaal erg complex. “Op ons systeem kunnen bijvoorbeeld drie verschillende warmtepompen worden aangesloten, die allemaal met elkaar moeten samenwerken. Normaal gesproken is het een heel gedoe om dat netjes werkend te krijgen. Maar wij hebben een platform waarmee de monteur deze eenvoudig kan bedienen.” En de bewoners zelf, die hebben er al helemaal geen omkijken naar. “Enkel de thermostaat instellen is voldoende. Sit back and relax”, aldus Post.

Duurzame portiekflats

Ook de inmiddels afgestudeerde Annemiek Braunius wil de woningmarkt veroveren. Ze werkt met team SUM+, voortgekomen uit TU Delft studententeam SUM, aan een voorstel voor de renovatie van bestaande woningen. Het studententeam wist afgelopen zomer met hun volledig duurzame, energieneutrale prototypewoning, waarbij enkel gebruik werd gemaakt van biobased en gerecyclede materialen, een derde plaats te veroveren tijdens de Solar Decathlon Europe 2022. Dit is een competitie voor studententeams die manieren bedenken om duurzaam te bouwen.

Nu is het tijd voor de volgende stap. “Het doel is om uiteindelijk door te groeien tot adviesbureau voor de woningmarkt. We richten ons in het specifiek op naoorlogse portiekflats, die in totaal elf procent van de woningbouwvoorraad beslaan”, licht ze toe. “Het zijn oude woningen die vaak slecht geïsoleerd zijn. We willen er verdiepingen bovenop zetten die op allerlei verschillende manieren duurzaam zijn. Denk aan het gebruik van zonnepanelen waardoor het gehele gebouw energieneutraal wordt. Maar daarnaast zullen de nieuwe woningen geheel passief zijn, waardoor er bijvoorbeeld geen actieve koeling of verwarming nodig is gedurende het jaar.”

Gemeenten, woningbouwcorporaties en projectontwikkelaars weten vaak niet wat ze met oude flats aan moeten en gaan over tot slopen. “Maar dat vind ik een slecht plan, helemaal nu we te maken hebben met een woningcrisis van grote omvang. We zijn in gesprek met gemeenten en woningcorporaties om het portiekflatprobleem op te lossen, en zo uiteindelijk hopelijk miljoenen woningen te verduurzamen.

Impact maken

Dat steeds meer studententeams het ondernemerschap ontdekken is een goede ontwikkeling, vindt Nico Schouten, eigenaar van Synergeon. Al meer dan tien jaar begeleidt en adviseert hij teams van over het hele land. “Studenten doen hele mooie dingen, die bedrijven niet zo snel oppakken”, legt hij uit. Het bedrijfsleven is vaak terughoudend als het gaat om investeringen in innovatieve oplossingen, omdat deze nog niet door-en-door getest zijn. Studenten daarentegen, zijn doorgaans juist gericht op het maken van impact. “Dat merk ik over de jaren heen steeds vaker op. Ze willen er ook echt een offer voor brengen en steken er veel tijd en moeite in.”

Schouten vindt de duurzame innovaties van Braunius en Post veelbelovend. “Door middel van prototypes laten ze aan de buitenwereld zien wat er mogelijk is.En er is al interesse vanuit de markt.” Het bedrijfsleven kan nog veel opsteken van studenten, verwacht hij. “Zelf heb ik in ieder geval nog nooit zoveel geleerd als afgelopen jaren, dankzij studenten.”

Lef hebben

De komende tijd staat voor de twee oud-studenten in het teken van toepassen en opschalen. “We zijn in contact met een architectenbureau en met verschillende ontwikkelaars”, licht Braunius toe. Het uiteindelijke doel heeft ze concreet voor ogen: “Tien procent van de woningen in Nederland verduurzamen. We hebben het al doorgerekend en schetsmatig op papier gezet. Nu moeten we het waarmaken.” Braunius is hoopvol. “Als één woningcorporatie over de dam is, volgen er meer.” Ook Post heeft er vertrouwen in dat de markt zijn platform zal omarmen. “We gaan aan de slag met een woningcorporatie om ons concept te installeren in 42 appartementen. Daarnaast kijken we naar wat we kunnen betekenen in renovatieprojecten. Hopelijk hebben steeds meer partijen het lef om voor innovatieve en duurzame oplossingen te gaan.”