Brightful Minds 3 | Eigen pad naar passie

Het verhaal van Aimée Sakes | 4TU.Soft Robotics

Aimée Sakes is sinds juni 2019 universitair docent Biomedische technologie aan de Technische Universiteit Delft. Aimée wist al vroeg dat ze eigenhandig technische objecten wilde kunnen ontwerpen en fabriceren. En dan het liefst voor toepassingen in de zorg. Met haar diploma werktuigbouwkunde op zak stoomde ze in één streep door naar een master, een PhD, een postdoc en nu een tenure track in de biomedische technologie.

“Ik wil eraan bijdragen dat we de barrières voor vrouwen identificeren en waar mogelijk wegnemen, en dat we een cultuurverandering teweegbrengen die voor een inclusiever wetenschapsveld zorgt.”

Aimée Sakes

TU Delft

Huidig onderzoek

‘Binnen het 4TU Soft Robotics programma ontwikkel ik slimme instrumenten die zich zacht gedragen. De term soft robotics slaat niet alleen op robots die gemaakt zijn van zachte materialen, maar ook op robots die zich “zacht” gedragen als ze in contact komen met hun omgeving. Denk bijvoorbeeld aan een ketting. Deze is vaak gemaakt van een hard materiaal, maar is heel flexibel, waardoor hij geen schade veroorzaakt aan je lichaam als je hem draagt.
Mijn werk is met name gericht op zachte robotica voor chirurgische toepassingen, zoals ultradunne en kleine robots die je kunt gebruiken voor operaties in het hart of de hersenen. Het doel is om instrumenten te ontwikkelen die zich met zo min mogelijk schade door het lichaam kunnen bewegen en weefsels kunnen manipuleren. Zo werk ik aan katheters die complexe bochten kunnen maken, of die hun wrijvingseigenschappen kunnen aanpassen door middel van vibraties, dunne en zachte weefseltransporteurs die weefsels uit het lichaam kunnen vervoeren, en zachte grijpers die weefsel op een veilige manier kunnen vastpakken.
In mijn werk haal ik veel inspiratie uit de natuur. Ik kijk bijvoorbeeld naar de tentakels van een octopus. Deze tentakels zijn in staat om complexe bewegingen uit te voeren en bevatten een reeks zuignappen waarmee ze zich kunnen vastgrijpen op verschillende oppervlakken, variërend van rotsen tot aan de schubben van een vis. Zuignappen die wij als mensen hebben ontwikkeld werken tot op heden alleen goed op vlakke oppervlakken. Door te ontrafelen hoe de natuur in staat is om rotsen vast te grijpen met zuignappen, worden nieuwe werkingsprincipes zichtbaar die we kunnen gebruiken voor de ontwikkeling van nieuwe medische instrumenten. De droom is om te komen tot adaptieve systemen die zichzelf kunnen aanpassen aan de omstandigheden, met minimale sturing van buitenaf.’

Carrièrepad

‘Ik heb altijd al een ontwerper willen zijn, en wist ook al vroeg dat ik wilde werken aan toepassingen voor de medische wereld. Toen ik begon met studeren bestonden er nog niet zoveel studies in de richting van biomedical engineering, en ik wilde eerst een gedegen basis hebben. Daarom heb ik eerst de bachelor werktuigbouwkunde gevolgd, waarna ik me ben gaan specialiseren in de medische techniek tijdens mijn master aan de TUDelft. Tijdens deze master werd ik echt gegrepen door de wetenschap. Ik haal voldoening uit het vinden van creatieve oplossingen voor medische vraagstukken. Aan de universiteit heb je veel vrijheid om tot nieuwe ideeën te komen. Je kunt vragen stellen en tot op de bodem uitzoeken hoe iets werkt en hoe je het zou kunnen maken.
Tijdens mijn postdoc-project werkte ik aan slimme naalden voor het nemen van biopten bij een verdenking van borstkanker, die op dit moment in een klinische studie worden gebruikt. Mijn hoogleraar wees me toen op het 4TU programma Soft Robotics. Dit programma paste goed bij mijn onderzoek en ideeën, dus besloot ik te solliciteren.
Sinds een paar maanden ben ik naast mijn functie aan de TUDelft ook bestuurslid van het NWO-domein Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW). Ik vind het belangrijk om daar de stem van jongere en mid career onderzoekers te vertegenwoordigen, bijvoorbeeld als het gaat om het inrichten van financieringsinstrumenten. Met de sectorplanmiddelen en initiatieven zoals de 4TU programma’s is het aantal tenure trackers aan het groeien, wat natuurlijk een goed teken is! Maar we moeten er wel op letten dat de aanvraagdruk niet nog meer gaat toenemen. Dit is een vraagstuk waar ik me over buig. Een ander onderwerp dat me na aan het hart ligt is het verhogen van het aantal vrouwen in de wetenschap. Er zijn nu praktische barrières die onbedoeld vrouwen benadelen, zoals deadlines voor onderzoeksaanvragen die binnen een zwangerschapsverlof vallen. Ik wil eraan bijdragen dat we dit soort barrières identificeren en waar mogelijk wegnemen, en dat we een cultuurverandering teweegbrengen die voor een inclusiever wetenschapsveld zorgt.’

Sleutelpersonen en -momenten

‘Voor mij is mijn promotor Paul Breedveld in verschillende fases van mijn carrière heel belanggijk geweest. Met zijn positief-kritische houding en zijn enorme vakexpertise heeft hij mij geholpen om verder te groeien. Datzelfde geldt voor mijn voormalige afdelingshoofd DirkJan Veeger. Toen ik tijdens mijn zwangerschap te maken had met lichamelijke klachten, heeft hij mijn zelfvertrouwen versterkt door me te laten weten dat hij wist wat ik waard was, en dat hij ervan uitging dat het vanzelf wel weer goed zou komen.’

Advies voor andere (aspirant-)academici

‘Doe je onderzoek niet op een eiland, verzamel goede mensen om je heen die je van feedback kunnen voorzien en je kunnen helpen bij problemen. Misschien heeft iemand eerder wel hetzelfde probleem gehad en daarvoor al een oplossing gevonden. En zo niet, dan kan alleen al erover praten je helpen zaken beter op een rijtje te krijgen.
Binnen het 4TU programma is er veel contact met andere tenure trackers. Het is altijd goed om contact te hebben met mensen die zich in eenzelfde fase van hun carrière bevinden. Je kunt dan samen praten over wat er van je verwacht wordt, en hoe je dat waar kunt maken. En je kunt samen iets op poten zetten, zoals in ons geval een symposium en een summer school.
Sowieso zit er veel meerwaarde in als je een goed contact hebt met de andere universiteiten in je programma. Door de sterktes van verschillende universiteiten samen te brengen, kun je tot betere onderzoeksvoorstellen en wetenschappelijke artikelen komen. En als je eenmaal mensen kent, is het makkelijker om ze te bellen als je met een probleem zit waarvoor je hun specifieke expertise goed zou kunnen gebruiken.’

Het verhaal van Agnes Berendsen | 4TU.RECENTRE

Agnes Berendsen is sinds januari 2023 universitair docent Malnutrition in Obesity aan de Wageningen Universiteit. Na het behalen van haar havodiploma volgde Agnes Berendsen een opleiding tot diëtist en werkte in verschillende ziekenhuizen. Tot ze besloot haar baan en haar huis op te zeggen, terug bij haar ouders te gaan wonen, en een master te gaan halen aan de Wageningen Universiteit.

“Twijfel niet aan je eigen capaciteiten, kijk niet teveel naar anderen en volg je eigen pad. Zoek naar mensen die je helpen relativeren, er zijn andere dingen die veel belangrijker zijn dan de dagelijkse to-dolijstjes.”

Agnes Berendsen

WUR

Huidig onderzoek

‘Sinds afgelopen januari ben ik als voedingsepidemioloog aangesteld binnen het 4TU programma RECENTRE. Dat programma is erop gericht om zorg die nu nog in het ziekenhuis plaatsvindt te verplaatsen naar de thuissituatie. Hierbij spelen technologische oplossingen een belangrijke rol. Denk dan bijvoorbeeld aan smart monitoring en smart sensing. Daarbij willen we op basis van de met slimme sensoren vergaarde informatie komen tot meer geïndividualiseerde interventies.
Binnen dat programma richt ik me op de langetermijngezondheid van vrouwen na een obesitasbehandeling, zoals een maagverkleining. Na een maagverkleining kun je niet alleen kleinere porties eten, maar neem je er ook minder voedingsstoffen uit op. Een aanzienlijk deel van de patiënten ervaart hier nadelige effecten van, zoals tekorten aan bepaalde vitamines en mineralen. Deze voedingstekorten vergroten onder andere het risico op het vroegtijdig ontstaan van botontkalking of substantieel verlies aan spiermassa. De consequenties van deze voedingstekorten voor het nageslacht van deze vrouwen zijn nog onvoldoende bekend. Daarom ga ik op zoek naar metingen die mensen vanuit huis kunnen doen om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van hun gezondheidsstatus, bijvoorbeeld om hun voedingsstatus, botdichtheid en spierkwaliteit gedurende langere tijd en tijdens een zwangerschap te monitoren. Daarbij onderzoek ik hoe we met gerichte voedingsadviezen eventuele negatieve langetermijneffecten kunnen tegengaan’.

Carrièrepad

‘In mijn jeugd heb ik zelf te maken gehad met een diëtist. Die vrouw heeft een belangrijke rol gespeeld in een kwetsbare periode van mijn leven. Het leek me mooi als ik zelf ook zo’n rol zou kunnen spelen in het leven van anderen, vandaar dat ik koos voor de opleiding tot diëtist. Daarnaast heb ik altijd gevoeld dat ik ‘maar’ van de havo kwam, waardoor ik in eerste instantie niet eens heb nagedacht over de mogelijkheid om een universitaire opleiding te gaan doen. En dat terwijl ik het op de havo heel goed deed. Na mijn opleiding ben ik als diëtist gaan werken in het St. Antonius Ziekenhuis en later in het Rijnstate ziekenhuis. Maar al snel ontdekte ik dat dat werk te eentonig was voor mij, en te weinig gebaseerd op wetenschappelijke inzichten. Veel dieetadviezen gingen uit van een ‘one-size-fits-all’ model, terwijl ik het liefst voor iedere individuele patiënt de beste oplossing wilde aanbieden. Ik kan me nog goed herinneren wanneer de ommekeer kwam: ik was aan de beurt om een wetenschappelijk artikel door te spitten en tijdens onze periodieke groepsbijeenkomst aan mijn collega’s te presenteren. Iedereen vond dat een vervelende verplichting, maar ik genoot ervan. Ik wilde vooral nog meer weten. Toen ben ik dus alsnog naar de universiteit gegaan.’

Sleutelpersonen en -momenten

‘Nadat ik als diëtist was overgestapt van het St. Antonius Ziekenhuis naar Rijnstate, heb ik een drie maanden durende reis door Australië gemaakt. Tijdens die reis heb ik de knoop doorgehakt, en besloten mijn veilige werkende leven op te geven, mijn huis op te zeggen, en het avontuur aan te gaan om weer te gaan studeren.
Na mijn master heb ik eerst gewerkt als onderzoeksassistent en onderwijsassistent aan de Wageningen Universiteit. Twee hoogleraren die hadden gehoord over mijn masteronderzoek, het onderwijsmateriaal dat ik inmiddels had ontwikkeld en mijn praktische werk binnen een lopende studie, namen contact met mij op en wisten mij over te halen een promotieonderzoek te gaan doen.
In 2019 kwam ik als postdoc terug in het Rijnstate, waar ik samenwerkte met een bariatrisch chirurg (een specialist gericht op de behandeling van zwaarlijvigheid, red) die geïnteresseerd was in voedingsonderzoek. Op die ervaring is mijn huidige onderzoekslijn geïnspireerd.
Uiteindelijk zijn de levenslessen die ik heb geleerd tijdens mijn jeugd en na het overlijden van mijn vader waarschijnlijk het belangrijkst geweest. Het zijn de ingrijpende gebeurtenissen waardoor je het belang ontdekt van kunnen relativeren en doorzetten in tijden van tegenslag, eigenschappen die ook in een wetenschappelijke carrière zeer van pas komen.’

Advies voor andere (aspirant-)academici

‘Twijfel niet aan je eigen capaciteiten, kijk niet teveel naar anderen en volg je eigen pad. Zoek naar mensen die je helpen relativeren, er zijn andere dingen die veel belangrijker zijn dan de dagelijkse to-dolijstjes. Laat je niet gek maken. Maar als startende tenure tracker is het ook voor mijzelf soms nog lastig om dat laatste advies op te volgen.’

Tenure Track

Een tenure track is een loopbaantraject vanuit universiteiten om jonge, talentvolle onderzoekers langere tijd aan zich te verbinden. Het traject loopt van assistent professor, via adjunct hoogleraar naar hoogleraar. De duur van het traject is ongeveer 10 jaar. Om verder te lezen